تاثیر رمضان در تحول روحی شاعران
نکته بسیار مهم و قابل تامل دیگر در خصوص ماه مبارک رمضان، تاثیر غیرقابل انکار این ماه بر شاعران است. چه بسیار اشعاری که در این ایام سروده شده، اما هیچ اشاره مستقیمی به رمضان، روزه، افطار و ... نشده است اما به برکت روحانیت این ماه از حال و هوایی ملکوتی بهره مند است.
غالبا اشعاری که در ماه مبارک رمضان سروده شده است به دعا و نیایش و زمزمه های سحرگاهی تمایل بیشتری دارد و از سوز و گداز و معنویت افزونتری برخوردار است که حکایت از اوضاع و احوال شاعر و آیینه تمام نمای تاریخ سرایش شعر میباشد. این قیاس که بر پایه تحول کیفی شاعر استوار است رهگذر مقایسه اشعار بدون تاریخ یک شاعر با اشعار دارای تاریخ شاعران دیگر و نیز با اشعاری که دارای اشاره مستقیم به ماه رمضان است به یقین ما را رهنمون خواهد شد.
در فرهنگ عامه (فولکلوریک) نیز اشعار بسیار فراوان و زیبایی در مورد جلوه های ماه مبارک رمضان وجود دارد که بر سر زبان مردم کوچه و بازار جاری است . گرچه سراینده این اشعار مشخص نیست و در کمتر کتابی به این مجموعه گرانبها که سینه به سینه از نسلی به نسل دیگر به ارث رسیده است، برخورد می کنیم، اما همین امر نیز حکایت از مقبولیت سخن موزون و توجه مردم جای جای این سرزمین به فرهنگ عظیم رمضان دارد. ماه مبارکی که آینه تمام نمای رحمت بی منتهای الهی دارد. در ضیافت با شکوه پروردگار عالیمان، به انسان فرصت داده می شود تا از درهای آسمانی که به روی او گشوده شده است وارد شود و مشمول رحمت بی پایان آفریدگار جهانیان واقع گردد.
از دیگر موضوعات مهم این ماه پر فضیلت تولد با برکت کریم اهل بیت، امام حسن مجتبی (ع) ، و شهادت جانسوز مولای متقیان، امام علی(ع ( ، است که پرداختن به هر یک از این موضوعات خود مقالهای سترگ خواهد بود و در این مجال فرصت پرداختن بدان نیست. امید که بتوانیم در اولین فرصت این دو موضوع را بررسیم و تقدیم دوستداران نماییم.
منابع و مآخذ
قرآن کریم - تهران: انتشارات جاویدان - چاپ سوم 1372
آیینه آفتاب - تالیف: مشفق کاشانی و محمود شاهرخی، تهران: نشر اسوه - چاپ اول 1369
آیینه مهر - تالیف: اکبر بهداروند - تهران: نشر چکامه - چاپ اول 1369
الفتوح - ابن اعثم کوفی - تصحیح: غلامرضا طباطبایی مجد - تهران: انتشارات انقلاب اسلامی - چاپ اول 1372
چهارده ماه شب چهارده - محمدجواد قائمی - تهران: انتشارات کیهان - چاپ اول 1375
دیوان حافظ - تصحیح بهاءالدین خرمشاهی - تهران: نشر نیلوفر
دیوان حکیم خاقانی شروانی - تهران: انتشارات سنایی
دیوان حکیم سوزنی سمرقندی - تهران: انتشارات امیرکبیر – 1339
دیوان شاه نعمت الله ولی - تهران: نشر طلوع - چاپ پنجم 1370
دیوان حکیم ناصر خسرو قبادیانی - تهران: نشر چکامه - چاپ اول 1361
دیوان مسعود سعد سلمان - تهران: انتشارات امیرکبیر
دیوان نزاری قهستانی - تصحیح: دکتر مظاهر مصفا - دکتر محمود رفیعی - تهران: انتشارات علمی
رمضان در فرهنگ مردم - مولف: سیداحمد وکیلیان - تهران: نشر سروش، چاپ اول 1370
شاهنامه فردوسی - حکیم ابوالقاسم فردوسی طوسی - تهران: انتشارات امیرکبیر
فرهنگ فارسی معین - دکتر محمد معین - تهران، انتشارات امیرکبیر - چاپ سیزدهم 1378
کلیات سعدی - تهران: انتشارات اقبال - چاپ اول 1363
گوهر عشق - مولف ضیاءالدین ترابی - تهران: انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی - چاپ اول 1375
و دیوان سایر شاعرانی که اشعارشان مورد استناد قرار گرفته است ...
تهیه و تنظیم: موسی الرضا ربانی خواه (کارشناس ارشد زبان و ادبیات فارسی)